Φυσικά και μπορεί να υπάρξει τεχνολογική εξάρτηση

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις 22/10/2021

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Τα τελευταία χρόνια, και μέσα στο κύμα της πανδημίας, η χρήση των τεχνολογικών μέσων πήρε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις. Μικρά παιδιά από την ηλικία του νηπιαγωγείου ακόμα ήρθαν σε επαφή με τα νέα επιτεύγματα σύγχρονης τεχνολογικής επανάστασης που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια.

Το γεγονός αυτό από μόνο του δεν αποτελεί κάτι το οποίο είναι αρνητικό. Αντίθετα, μέσα σε μία εποχή απομόνωσης και αποξένωσης ήταν ένας τρόπος να έρθουμε πιο κοντά με τους δικούς μας ανθρώπους, τους φίλους μας και τους συμμαθητές μας ή τις συμμαθήτριές μας και τους δασκάλους μας. Η τεχνολογία, όπως και όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπου, αποτελούν εργαλεία που μπορεί να έχουν διττή χρήση στη ζωή μας.

Δυστυχώς παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια πως πληθαίνουν τα συμπτώματα εξάρτησης μικρών παιδιών από ηλεκτρονικές συσκευές. Μαθητές και μαθήτριες που από πολύ νωρίς χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να έχουν την απαραίτητη ωριμότητα, που επισκέπτονται ακατάλληλες ιστοσελίδες και που περνούν πάνω από 8 και 10 ώρες την ημέρα σε μία συσκευή, παρουσιάζουν αντιδράσεις ανάλογες με αυτές των εξαρτησιογόνων ουσιών όταν απομακρύνονται από αυτή. Τσιρίδες, κλάματα, χτυπήματα και διάφορες εμμονές είναι τα συμπτώματα που μπορούν να μας χτυπήσουν το καμπανάκι.

Λύση φυσικά δεν είναι να αφήσουμε τα παιδιά να βρεθούν εκτός τόπου και χρόνου ή ηλεκτρονικά αναλφάβητα. Λύση είναι να είμαστε δίπλα τους κατά τη διάρκεια χρήσης αυτών των συσκευών, να τους καθοδηγούμε πώς θα τις χρησιμοποιούν σωστά (παράδειγμα μέσα από εκπαιδευτικά παιχνίδια, σκάκι, παιχνίδια ενδυνάμωσης του μυαλού και ούτω καθεξής) και, όταν παρατηρούμε ότι παρουσιάζεται κάποια από τα παραπάνω γεγονότα, να λαμβάνουμε άμεσα μέτρα ακόμα και αν αυτό απαιτεί να στερηθούν για κάποιο διάστημα την αγαπημένη τους συσκευή.

Πρόκειται για ένα στοίχημα πολύ δύσκολο για τους γονείς, καθώς πολλές φορές είτε δεν υπάρχει χρόνος για να γίνει αυτό, είτε δεν έχουν ιδέα πώς να χειριστούν τις τεχνολογικές συσκευές που νιώθουν ότι έρχονται από μία άλλη εποχή, είτε θέλουν να ξεκουραστούν και επιτρέπουν στα παιδιά να ασχοληθούν με οτιδήποτε θέλουν σε μία οθόνη μόνο και μόνο για να κάνουν ησυχία.

Όταν λοιπόν χαθεί ο έλεγχος, δύσκολα ανακτάται. Φτάνουμε στην εφηβεία και τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Χαζά παιχνίδια, ακατάλληλες σκηνές και ακατάλληλες πράξεις, γίνονται παραδείγματα προς μίμηση οδηγώντας και δημιουργώντας γενιές αποχαυνωμένες και καταθλιπτικά μεγαλωμένες. Νεαροί που κατουριούνται πάνω τους για μία θέση στο παιχνίδι, ακριβώς όπως κάνουν και οι άρρωστοι τζογαδόροι στο καζίνο, νεαροί και νεαρές που ξυπνούν στις 3:00 τα ξημερώματα για να μην τους καταστρέψουν τα κάστρα, νεαροί και νεαρές που έχουν σαν πρότυπο αυτούς και αυτές που με το photoshop προβάλλονται σαν τέλειοι-ες μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πόσο βάρος μπορεί να αντέξει άραγε μία παιδική και εφηβική ψυχή;

Τα χρόνια της αθωότητας έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τα μονοπάτια της αρετής και της κακίας που ο Ηρακλής βρήκε μία φορά μπροστά του, οι νέοι και οι νέες μας τα συναντάνε καθημερινά. Αν δεν τους βοηθήσουμε να ανακαλύψουν τον δρόμο της τεχνολογικής Αρετής, τότε μπροστά τους ανοίγεται μία άβυσσος που οι σειρήνες της είναι τόσο γλυκές που ακόμα και εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα πολλές φορές να τις απαρνηθούμε. Ναι λοιπόν στη χρήση της τεχνολογίας, αλλά με μέτρο, σωστή οριοθέτηση και καθοδήγηση μέχρι να μπορέσουμε να ανοίξουμε τα φτερά μας.

Καμιά φορά το ένστικτο είναι ισχυρότερο από τη λογική

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις 20/8/2021

Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν, και η επιστήμη το παραδέχεται, ότι πρέπει να πράττουν στη ζωή τους με βάση τη λογική. Βασισμένοι στα επιστημονικά δεδομένα και στα όσα μπορούν οι αισθήσεις του ανθρώπου να προσδιορίσουν με ακρίβεια πρέπει να παίρνουν τις αποφάσεις τους και να καθορίζουν τις πτυχές της ζωής τους.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες καμιά φορά η λογική δεν οδηγεί στα αναμενόμενα αποτελέσματα. Είναι πιθανό να παίρνουμε λοιπόν μία απόφαση επειδή ακολουθούμε το ένστικτό μας και επειδή θεωρούμε ότι αυτή είναι η σωστή, ακόμα κι αν μερικές φορές η λογική μας λέει να την αναβάλλουμε ή να μην το πράξουμε καθόλου.

Στο σημείο αυτό πρέπει να εξάρουμε τον ρόλο της εμπειρίας και της σοφίας, η οποία με τα χρόνια εντυπώνεται μέσα στην ψυχή μας και μας οδηγεί να αντιλαμβανόμαστε πράγματα και να αναγνωρίζουμε τον κόσμο γύρω μας, με τρόπο τον οποίο οι νεότεροι άνθρωποι δεν μπορούν εύκολα να κατανοήσουν. Πέρα από αυτό, ιδιαίτερο ρόλο παίζει και η ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου, καθώς άλλοι ακολουθούν με μεγαλύτερη ευκολία το ένστικτό τους και άλλοι δυσκολότερα.

Με τα χρόνια λοιπόν αποκτούμε τη δυνατότητα να αναγνωρίζουμε καταστάσεις, να μπορούμε να κάνουμε ασφαλέστερες προβλέψεις και να οδηγούμαστε σε σημαντικά αποτελέσματα ακολουθώντας το ένστικτό μας. Η δυνατότητα αυτή προέρχεται εξελικτικά και βασίζεται στο πλεονέκτημα που έχει ο κάθε άνθρωπος να δοκιμάζει νέα πράγματα που αν και μερικές φορές οδηγούν σε δύσκολες καταστάσεις, άλλες μπορούν να ευνοήσουν συνολικά τη γονιδιακή μας δεξαμενή. Ακολουθώντας λοιπόν κάποιος το ένστικτό του για να ανακαλύψει μία καινούργια εφεύρεση, βοηθάει συνολικά την ανθρωπότητα και όχι μόνο τον εαυτό του.

Επίσης, οι ενστικτώδεις αντιδράσεις έχουν και το στοιχείο μέσα της επιβίωσης, καθώς μπορούμε να δράσουμε με βάση το τι νιώθουμε όχι μόνο για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας, αλλά και για να προστατευτούμε. Ενστικτωδώς λοιπόν πολλές φορές αποφεύγουμε τους κινδύνους χωρίς να σκεφτούμε λογικά αν θα έπρεπε να αντιδράσουμε τόσο υπερβολικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του γεγονότος είναι τα μέτρα που λαμβάνουμε για την προστασία μας, όταν η διαίσθησή μας μάς λέει πως κάτι δεν πάει καλά είτε σε οικονομικό είτε σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο.

Η άποψή μου είναι πως σε ακραίες καταστάσεις ίσως οι ενστικτώδεις αντιδράσεις μπορούν να έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τη μακροχρόνια σκέψη που είναι βασισμένη στη λογική. Μακροπρόθεσμα όμως η λογική είναι πολύ δύσκολο να αντικατασταθεί και να οδηγηθούμε σε μία κατάσταση όπου όλες οι αποφάσεις θα παίρνονται με βάση το ένστικτό μας. 

Το μόνο που έχουμε να κάνουμε λοιπόν είναι να βρούμε την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο και να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η εναρμόνισή τους θα προσφέρει τα μέγιστα αποτελέσματα στη ζωή μας και θα αποσοβήσει τους περισσότερους κινδύνους που θα βρεθούν μπροστά μας.

Τα μυστικά μιας επιτυχημένης διδασκαλίας

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις   20/5/2022

Η διδασκαλία είναι μία διαδικασία σύνθετη και απαιτεί πολλές δεξιότητες, ώστε να στεφθεί με επιτυχία. 

Όπως σε όλα τα επαγγέλματα, έτσι και σε αυτό του εκπαιδευτικού είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίσει κανείς το τέλειο και να πετύχει πραγματικά μία διαφορετική, καινοτόμα και πλήρως επιτυχημένη διδασκαλία. Οι παράγοντες για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι πολλοί και ποικίλοι και δεν θα αναλυθούν σε αυτό το άρθρο. Έχουμε γράψει παρόμοια άρθρα στο παρελθόν και θα γίνει και εκτενέστερη ανάλυση στο μέλλον.

Ποια είναι όμως τα συστατικά για να πετύχουμε τα μέγιστα εκπαιδευτικά αποτελέσματα; Κατά την προσωπική μου άποψη, τρεις είναι οι παράγοντες που μπορούν να καταστήσουν μία εκπαιδευτική διαδικασία επιτυχημένη. Τα τρία δομικά στοιχεία είναι η μεταδοτικότητα του δασκάλου, η δυνατότητα ενσυναίσθησης και η επαγγελματική του κατάρτιση.

Η μεταδοτικότητα είναι κάτι το οποίο σε μεγάλο βαθμό είναι ταλέντο. Το αν μπορούμε να μεταδώσουμε γνώσεις στους άλλους με τον τρόπο που μιλάμε, τη στάση του σώματός μας και τις γνώσεις μας, απαιτεί ταλέντο και χάρισμα που πολλές φορές είναι εκ γενετής δοσμένο. Φυσικά και μπορεί να καλλιεργηθεί. Ωστόσο, μπορούμε να φτάσουμε μέχρι ενός σημείου. Αποτελεί πραγματική τύχη για τους μαθητές και τις μαθήτριες να έχουν ένα χαρισματικό δάσκαλο που να μπορεί να μεταδώσει γνώσεις χρησιμοποιώντας όλους τους δυνατούς τρόπους.

Η ενσυναίσθηση είναι μία δεξιότητα απαραίτητη για όσους θέλουν να ασχοληθούν με τον χώρο της εκπαίδευσης. Φυσικά αυτή αποτελεί σημαντικό στήριγμα σε κάθε στιγμή της ζωής μας και όχι μόνο στο επάγγελμα που θα ακολουθήσουμε. Είναι πολύ σημαντική για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι νιώθουν οι άλλοι και γιατί πρέπει να κινηθούμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Φυσικά κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι εξόχως σημαντικό να γνωρίζουμε το πώς νιώθουν οι μαθητές μας, αν βαριούνται, αν υπάρχει κάτι που επηρεάζει την απόδοσή τους, αν είναι ευχαριστημένοι με όσα κάνουμε και μπορούμε να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο.

Τέλος, η επαγγελματική μας κατάρτιση είναι κάτι το οποίο καλλιεργείται στο πέρασμα των χρόνων μέσα από την εμπειρία και μέσα από τη διάθεση που έχει ο καθένας από εμάς για να βελτιωθεί. Συνδυαστικά εμπειρία και ενίσχυση γνώσεων μπορούν να προσφέρουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για μία επιτυχημένη διδασκαλία ακόμα και αν δεν έχουμε σε μεγάλο βαθμό κάποια από τις δύο ικανότητες που προαναφέρθηκαν. 

Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί λογικά κινούνται κάπου στον μέσο όρο των τριών παραπάνω δομικών στοιχείων για μία επιτυχημένη διδασκαλία. Όπως σε όλα τα επαγγέλματα, σπανίζει τόσο το ένα άκρο όσο και το άλλο άκρο. Μπορεί δηλαδή να συναντήσει κανείς εκπαιδευτικούς εξαιρετικούς που θα τους θυμάται για μία ζωή όπως και εκπαιδευτικούς που δεν θα ήθελε να τους είχε συναντήσει ποτέ στη ζωή του.

Φυσικά πρέπει να γνωρίζουμε πως έτσι είναι η ζωή και η συναναστροφή μας με άλλα άτομα, ακόμα κι αν αυτά δεν μας προσφέρουν όσα επιθυμούμε, είναι απαραίτητη για να γίνουμε δυνατότεροι και να μάθουν να προσαρμοζόμαστε σε όλες τις καταστάσεις.

Κλείνοντας, είναι καλό να επισημανθεί ότι μία πλήρης διδασκαλία περιλαμβάνει συνδυαστικά και τους τρεις παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω. Μπορεί να έχουμε άπειρες γνώσεις αλλά αν δεν μπορούμε να τις μεταδώσουμε καθόλου, τότε τα πράγματα είναι δύσκολα. Μπορούμε πάλι να έχουμε πολλές γνώσεις και να είμαστε αρκετά μεταδοτικοί αλλά αν αδιαφορούμε για τον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο των παιδιών, πάλι θα προκύψουν προβλήματα που αργά ή γρήγορα θα τα βρούμε μπροστά μας.

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε εμείς ως ενεργοί εκπαιδευτικοί είναι να προσπαθούμε να βελτιωνόμαστε καθημερινά, να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας, να βελτιώνουμε τις αδυναμίες μας και να καλλιεργούμε τα ταλέντα τα δικά μας και των παιδιών που έχουμε στα χέρια μας. Στο τέλος της ημέρας οφείλουμε να κάνουμε έναν απολογισμό θετικό και να είμαστε εντάξει με τον εαυτό μας και χαρούμενοι για όσα ζήσαμε σε αυτό το ταξίδι...

Μαμά, δε θέλω να πάω σχολείο

Μαμά, δε θέλω να πάω σχολείο

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις   11/3/2021

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια ότι έχουμε δεχθεί όλοι και όλες τεράστια πίεση με την κατάσταση που βιώνουμε. Σαν αποτέλεσμα έχουμε γίνει περισσότερο ελαστικοί στην τήρηση των ορίων, περισσότερο ευαίσθητοι σε πολλά ζητήματα που αφορούν τα παιδιά μας.

Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αρκεί να μη γίνεται σε υπερβολικό βαθμό. Μετά το τέλος του εκπαιδευτικού μοντέλου της απόλυτης πειθαρχίας, το οποίο όλοι ομολογούν πλέον πως παιδαγωγικά είχε μειωμένη αξία, περάσαμε στο δημοκρατικό μοντέλο το οποίο φυσικά και έχει πολλά πλεονεκτήματα έναντι του πρώτου. Χρειάζεται όμως σωστή διαχείριση για να είναι επιτυχημένο.

Το σχολείο, ως θεσμός, οφείλει να προετοιμάσει τα παιδιά για την ένταξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Όταν με το καλό οι μικροί μαθητές και μαθήτριες ενηλικιωθούν και γίνουν πολίτες, θα συναντήσουν στη ζωή τους πολλούς και διαφορετικούς χαρακτήρες. Με άλλους θα ταιριάξουν καλύτερα και με άλλους όχι. Στις περισσότερες των περιπτώσεων όμως είναι αδύνατο να επιλέξουν μόνο έναν κύκλο ανθρώπων από τον οποίο θα περιστοιχίζονται με άτομα τα οποία αυτοί επιθυμούν. Είναι αναγκαίο να μάθουμε στα παιδιά μας να προσαρμόζονται σε όλες τις καταστάσεις, καθώς αυτή είναι μία δεξιότητα που θα τους δώσει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στη ζωή τους αργότερα. Να ξεκαθαρίσω εδώ πως δε μιλάω για ακραίες περιπτώσεις.

Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα μικρά παιδιά πολλές φορές, όπως και οι μεγάλοι, θέλουν να περάσει το δικό τους. Αυτό δεν έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του παιδιού, αλλά έτσι είναι η ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία. Ακόμη και εμείς ως μεγάλοι αυτό θέλουμε. Γνωρίζουμε όμως ότι δεν είναι πάντοτε εφικτό. Πολλές φορές λοιπόν το παιδί μπορεί να βρει διάφορες δικαιολογίες επειδή απλά ίσως έχει σηκωθεί κουρασμένο και δεν θέλει να πάει στο σχολείο. Θα επιδιώξει λοιπόν να το πετύχει με κάθε τρόπο. Εμείς ως μεγάλοι συχνά μπορεί να έχουμε πει το πρωί: " Τι καλά θα ήταν να μέναμε στο κρεβάτι μας για λίγο ακόμα". Γνωρίζουμε όμως ότι αυτό δεν είναι δυνατό στην κοινωνία που ζούμε και με τις υποχρεώσεις που έχουμε. Τα παιδιά, ιδιαίτερα στο δημοτικό, δεν το κατανοούν αυτό και πρέπει να τους το διδάξουμε. Στις περισσότερες συζητήσεις που γίνονται με τα παιδιά στο μάθημα της μελέτης ή της κοινωνικής αγωγής, γνωρίζουν πάντα τη λέξη δικαίωμα, αγνοούν όμως συνήθως τη λέξη υποχρέωση…

Στην προσπάθειά τους λοιπόν να περάσει το δικό τους μπορούν να βρουν επιχειρήματα όλων των ειδών. Το πιο συχνό είναι ότι κάτι τους φταίει, κάποιος συμμαθητής τους ή κάποιος δάσκαλος. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε σε αυτή την περίπτωση είναι να εξηγήσουμε στα παιδιά πως έτσι είναι η ζωή. Τουλάχιστον αυτό κάνω εγώ όταν καμιά φορά το πρωί μου λένε τα παιδάκια μου ότι δε θέλουν να πάνε στο σχολείο. Έτσι είναι οι υποχρεώσεις και οι κοινωνικές συμβάσεις και δεν μπορούμε πάντα να τις αναιρέσουμε.

Το χειρότερο που έχετε να κάνετε είναι να πέσετε στην παγίδα και να αρχίσετε να κατηγορείτε κάποιον μαθητή ή κάποιον εκπαιδευτικό. Αν θεωρείτε ότι αυτό συμβαίνει συνεχώς και είναι μία πάγια κατάσταση, τότε καλά θα κάνετε να μιλήσετε απευθείας στον εκπαιδευτικό της τάξης είτε για ζήτημα που αφορά τον ίδιο είτε για ζήτημα που αφορά τη σχέση μεταξύ μαθητών-τριών. Αν αρχίσετε να κακολογείτε οποιονδήποτε μπροστά στο παιδί, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να χάσετε τελείως τον έλεγχο, καθώς η υποβάθμιση του δασκάλου και των συμμαθητών του μπροστά στα μάτια του παιδιού, το μόνο που θα καταφέρει είναι να δυσχεραίνει κι άλλο την παρουσία του στο σχολείο. Θα το κάνει να νιώθει άβολα, θα το κάνει να νιώθει παντοδύναμο και στο τέλος της ημέρας θα θέσετε άθελά σας εμπόδια στην ομαλή κοινωνικοποίησή του που μπορεί να γίνει μέσα από τα βιώματα που πρέπει να αντιμετωπίσει μόνο του στο σχολείο.

Επίσης, έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές ότι τα παραπάνω συμβαίνουν και αντίστροφα. Πολλές φορές οι μικροί μαθητές και μαθήτριες, στην προσπάθειά τους να περάσει το δικό τους, επικαλούνται τους γονείς τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ώστε να επιτύχουν αυτό που θέλουν. Εκεί είναι ευθύνη του εκπαιδευτικού να δράσει άμεσα, να έρθει σε επικοινωνία με τον γονέα και να διαπιστώσει εάν όντως ισχύει αυτό που υποστηρίζει το παιδί ή απλά είναι μία στρατηγική για να αποφύγει κάτι που μπορεί να μην του αρέσει.

Το μυστικό λοιπόν είναι να καταλάβει κανείς πότε υπάρχει πραγματικά πρόβλημα και πότε το παιδί προσπαθεί να μας χειραγώγησει. Στο 90% των περιπτώσεων συμβαίνει το δεύτερο και μπορούμε να το επιλύσουμε με συζήτηση. Αν θεωρείτε πως έχετε κάποιο πρόβλημα το οποίο είναι παγιωμένο, τότε απευθυνθείτε αμέσως στο σχολείο και μην το αναλύετε δεξιά και αριστερά, καθώς δεν πρόκειται να καταφέρετε τίποτα θετικό. Με συζήτηση και πνεύμα καλής συνεργασίας, τα πάντα μπορούν να βρουν τον δρόμο τους…

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Θέλει θάρρος και παρρησία να πας κόντρα στον εαυτό σου!

Πολλές φορές βρισκόμαστε στη ζωή μας μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Δεν είναι απαραίτητο να είναι σαν αυτό που βρέθηκε ο Ηρακλής και να αφορά την αρετή και την κακία, αλλά μπορεί να πρόκειται για δύο επιλογές, μία εύκολη και μία πιο δύσκολη.

Από τα δυσκολότερα πράγματα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος στη ζωή του είναι ο έλεγχος του συναισθημάτων του. Ζήλια, φοβία, υπέρμετρος ενθουσιασμός και ούτω καθεξής μπορεί να οδηγήσουν σε ατραπούς που δύσκολα θα έχουν επιστροφή. Όταν καλούμαστε να πάρουμε μία απόφαση αρκετά σημαντική για εμάς και τους άλλους, πρέπει να σκεφτόμαστε δύο και τρεις φορές και να μην την παίρνουμε ελαφρά τη καρδία. Είναι αναγκαίο να σταθμίζουμε όλους τους παράγοντες, όχι μόνο με τα τωρινά δεδομένα αλλά και με μία ιστορική αναδρομή των όσων έχουμε πράξει και έχουμε περάσει.

Όταν θα έρθει εκείνη η δύσκολη ώρα που θα πρέπει να πάμε κόντρα στους φόβους μας και στα βαθύτερα πάθη μας, είναι απαραίτητο να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να φανούμε δυνατοί και δυνατές. Πέρα από το τι πιστεύουμε, θεωρώ ότι πρέπει να λάβουμε υπόψιν ότι με την απόφασή μας επηρεάζουμε πράγματα και καταστάσεις. Θεωρώ αυτονόητο πως η σκέψη μας πρέπει να βρίσκεται σε ανθρώπους που μας βοήθησαν, συνεργάστηκαν μαζί μας, αλλά και μας στήριξαν σε δύσκολες στιγμές και έχουμε διαγράψει μαζί τους μία πορεία που δεν σβήνεται με μία μονοκοντυλιά. Πάνω από όλους και από όλα είναι οι άνθρωποι με τους οποίους εργαζόμαστε μαζί και με τους οποίους θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και να συνεργαζόμαστε, άσχετα από τις εντολές που έρχονται από υπουργεία και συνδικαλιστικούς φορείς και από αλλού.

Είναι ηθική μας υποχρέωση να ενημερώσουμε αυτούς τους ανθρώπους για αποφάσεις που μπορεί να τους προκαλέσουν ανάμεικτα συναισθήματα ή να έχουνε επιρροή πάνω τους. Επίσης οι δυνατοί άνθρωποι στέκονται πάντα με ψηλά το κεφάλι και πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα, ακόμα και αν απειλεί η γενική τάση να τους σκεπάσει. Οι πιο πετυχημένοι χώροι εργασίας είναι αυτοί που λειτουργούν σαν μία γροθιά ενωμένοι και πολλές φορές με βάση το γενικότερο καλό βάζουμε το προσωπικό μας εγώ σε δεύτερη μοίρα, ιδιαίτερα όταν η άποψή μας μειοψηφεί. Άλλωστε αυτή είναι και η ουσία της πραγματικής δημοκρατίας. Να αποφασίζω εγώ τι θα κάνω για εμένα και τους ανθρώπους που αγαπώ και όχι να κάνω κάτι μόνο και μόνο για να πάω κόντρα, χωρίς στην πραγματικότητα να υπάρχει κάποια άμεση επίπτωση πάνω σε μένα.

Αυτά τα λίγα για σήμερα. Καμιά φορά δεν χρειάζεται να γράψεις πολλά, όταν πονάς και νιώθεις απογοητευμένος…

Η πιο όμορφη στιγμή της ημέρας είναι όταν ξαπλώνεις λαβωμένος από τη γλυκιά κούραση...

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

 Του Μιλτιάδη Κοτζιάμπαση (Π.Ε. 70)

Η ζωή μας είναι το σημαντικότερο και πολυτιμότερο αγαθό. Δεν μπορεί να μπει σε καμία ζυγαριά ούτε να εκτιμηθεί οικονομικά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο που έχουν δημιουργήσει τα ανθρώπινα όντα. Είναι αλήθεια πως υπάρχουν μέρες που μπορεί κανείς ή καμία να κουραστεί υπερβολικά και να νιώσει απογοητευμένος από τη ζωή του.

Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να μας φοβίζει. Μάλλον θα πρέπει να μας κάνει χαρούμενους και χαρούμενες. Η συχνή ανασκόπηση και ενδοσκόπηση των όσων συμβαίνουν στη ζωή μας, βοηθάνε να καταλάβουμε πως δεν υπάρχει τίποτα ωραιότερο από το να είμαστε χρήσιμοι, να προσφέρουμε και να δημιουργούμε.

Εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει βλέποντας γύρω του την κοινωνία πως υπάρχουν άνθρωποι άνεργοι και νέοι πολύ πιο κουρασμένοι από όσους και όσες έχουν κάποια δουλειά. Αυτό που για άλλους είναι το ζητούμενο, αρκετοί-ες το θεωρούν δεδομένο και ίσως δεν το εκτιμούν όσο θα έπρεπε. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η κούραση που προέρχεται από ψυχολογικούς λόγους μπορεί να είναι πολύ χειρότερη από αυτή που προέρχεται από σωματικούς. Στη δεύτερη υπάρχει δυνατότητα ανάνηψης. Στην πρώτη δεν είναι πάντα εύκολο να συμβεί αυτό…

Θα ήθελα να τονίσω πως φυσικά και πρέπει να κρατήσουμε το μέτρο. Σίγουρα θα υπάρξουν κάποιες στιγμές που θα κουραστούμε περισσότερο και κάποια διαστήματα στα οποία θα είμαστε πιο χαλαροί. Καλό είναι όμως να κοιτάμε γύρω μας και να αναλογιζόμαστε τα όσα συμβαίνουν. Στο τέλος της ημέρας, θα έρθει η ώρα να πέσουμε στο κρεβάτι, σίγουρα μετά από μία κουραστική μέρα, τα μάτια μας θα κλείσουν αμέσως και θα κοιμηθούμε βαθιά και αληθινά. Δεν ισχύει το ίδιο όμως για όσους είναι αναγκασμένοι, έχουν μάθει ή έχουν συνηθίσει, να δέχονται έτοιμη τροφή, χωρίς να να επιδιώκουν να βρουν μία οποιαδήποτε δουλειά, έστω και αν αυτή δεν είναι σχετική με την πανεπιστημιακή τους πορεία.

Το δίλημμα, ζούμε για να δουλεύουμε ή δουλεύουμε για να ζούμε είναι πλαστό. Φυσικά και δουλεύουμε για να ζούμε. Σε αντίθετη περίπτωση θα πεθάνουμε από την πείνα. Φυσικά ζούμε για να δουλεύουμε. Σε αντίθετη περίπτωση η ζωή μας δεν έχει νόημα και η γλυκιά κούραση που έρχεται τα βράδια απουσιάζει, γεγονός που έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τη μελλοντική μας πορεία…

Με μέτρο λοιπόν, επιδιώκουμε όσο το δυνατόν να δουλεύουμε περισσότερο, ισορροπώντας τις οικογενειακές μας υποχρεώσεις με τον προσωπικό μας χρόνο για χαλάρωση και ψυχαγωγία είτε μόνοι μας είτε με τα παιδιά μας. Αν χαθεί κάτι από αυτή την εξίσωση, τότε χάνεται η μαγεία της ζωής...

Μην αφήσετε το μυαλό σας να ξεθωριάσει

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Η δύναμη του μυαλού από αρχαιοτάτων χρόνων μπορούσε να καθορίσει τις πράξεις και τις τύχες των ανθρώπων, αλλά και ολόκληρων λαών. Στη σημερινή εποχή ο ρόλος του είναι εξίσου σημαντικός, όσο κι αν οι μηχανές έχουν μπει στη ζωή μας.

Σε μεγάλο βαθμό τα ταλέντα και οι κλίσεις μας κληρονομούνται από τα γονίδια που περνάνε σε εμάς, αλλά όλες οι έρευνες δείχνουν πως το περιβάλλον που μεγαλώνουμε και ζούμε παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση προσωπικότητας και στη μετέπειτα πορεία της ζωής μας. Μέχρι τα έξι με επτά έχουν αναπτυχθεί οι απαραίτητοι νευρώνες που θα μας συνοδεύουν στον βίο μας, Για αυτό είναι και εξόχως σημαντικό να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα στην εξάσκηση των νοητικών ικανοτήτων του παιδιού στην ηλικία αυτή. Είναι σαν να έχουμε βάλει τα απαραίτητα θεμέλια για να χτίσουμε πάνω τους. 

Αν στα χέρια μας έχουμε ένα πολύτιμο διαμάντι, με την κατάλληλη επεξεργασία μπορούμε να το κάνουμε να λάμψει. Αν πάλι το πετράδι μας δεν είναι τόσο λαμπερό, μπορούμε να το βοηθήσουμε ώστε να αποκτήσει και αυτό τον ρόλο που του αξίζει και ίσως να το κάνουμε ακόμη πιο περιζήτητο. Σε κάθε περίπτωση, αν δεν ασχοληθούμε μαζί τους, και το ένα και το άλλο θα μείνουν στην αφάνεια. Έτσι ακριβώς μπορούμε να πούμε ότι γίνεται και με τα μυαλά των ανθρώπων. Όσο ταλέντο και αν έχουμε, αν δεν βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος να το αναδείξουμε, θα πάει χαμένο. Αλλά ακόμα και αν ανήκουμε στον μέσο όρο, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να ακονίσουμε τον νου μας και να φτάσουμε στο επιθυμητό επίπεδο.

Το βάρος στη σημερινή εποχή μας, την εποχή της οθόνης, πρέπει να πέσει στις επιρροές που μας κάνουν άκριτους και παθητικούς δέκτες μιας εικόνας. Είναι αλήθεια πως η τεχνολογία είναι απαραίτητο εργαλείο. Δεν το αμφισβητεί κανείς. Όμως η αποχαύνωση μπροστά από μία οθόνη τηλεόρασης, κινητού ή tablet, κάνει το μυαλό μας μαλθακό, αποσυνθέτει τη μνήμη μας, γεμίζει το είναι μας πολλές φορές με αρνητικές εικόνες, που απομυζούν όλη την ενέργεια που έχουμε ως άνθρωποι. Επίσης διαλύει τις αναστολές μας για ό,τι μας προσφέρεται ως εύκολη τροφή. 

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς όμως ώστε να αποφύγουμε τα παραπάνω φαινόμενα; Τα πράγματα είναι απλά. Οριοθετήστε το χρόνο που κάθεστε στις συσκευές τεχνολογίας και επιλέξτε προσεκτικά το περιεχόμενο, ιδιαίτερα αυτό που προσφέρετε σε παιδιά, ώστε να είναι αμιγώς εκπαιδευτικό ή τουλάχιστον να τους προσφέρει τα απαραίτητα ερεθίσματα εξάσκησης του νου τους. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως το διάβασμα βιβλίων είτε είναι σε έντυπη είτε σε ηλεκτρονική μορφή, είναι αυτό το οποίο οδήγησε την εξέλιξη του πολιτισμού μας στον σημερινό κολοφώνα του. Αφιερώστε τουλάχιστον 45 λεπτά την ημέρα στο να διαβάζετε βιβλία παντός τύπου. Θα δημιουργήσετε νέους και θα συντηρήσετε τους ήδη υπάρχοντες νευρώνες του εγκεφάλου σας. Γεμίστε τη διατροφή σας με φρούτα και λαχανικά και αθληθείτε τουλάχιστον για μισή ώρα καθημερινά. Θα τροφοδοτήσετε τον οργανισμό σας με τα απαραίτητα δομικά υλικά χτισίματος ενός γερού νου. Όλα αυτά φυσικά δεν πηγάζουν από το δικό μου το μυαλό, αλλά είναι αποδεδειγμένα σε πολλαπλά επίπεδα από πληθώρα επιστημονικών ερευνών.

Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσετε το άγχος της καθημερινότητας και τους τρελούς ρυθμούς της σύγχρονης ζωής, είναι να ακολουθήσετε τα βήματα που προαναφέρθηκαν. Σε κάθε άλλη περίπτωση το είναι σας θα δεχτεί πλήγματα. Να γνωρίζετε πως όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο πέφτουν οι αντοχές και οι άμυνες του νου μας και γίνεται ευάλωτος σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος και επιθέσεις παντός τύπου. Φροντίστε να χτίσετε από την πρώιμη ηλικία τις κατάλληλες άμυνες, αλλιώς θα έρθει κάποια στιγμή που θα επαληθευτούν στη ζωή σας τα λεγόμενα του Αριστοφάνη: “Ο νους δε σου παρών αποδημεί.” Δηλαδή, εσύ μπορεί να είσαι εδώ, αλλά το μυαλό σου βρίσκεται αλλού...

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις 15/11/2019

Δεν υπάρχει η μία και μοναδική παιδαγωγική μέθοδος

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Πολλές φορές υπάρχουν συζητήσεις γύρω από το ποια είναι η κατάλληλη μέθοδος να ακολουθήσει κάποιος σε κάθε επιμέρους περίπτωση παιδιού. Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει μία και μοναδική παιδαγωγική μέθοδος. Οι παράγοντες οι οποίοι παίζουν ρόλο σε αυτό είναι πάρα πολλοί.

Πρώτος και κύριος είναι η ηλικία. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε το ίδιο ένα παιδί που είναι στα πέντε με ένα παιδί που είναι στα εφτά και με ένα παιδί που είναι στα έντεκα. Το επίπεδο ωρίμανσης είναι διαφορετικό σε κάθε ηλικία. Τα μικρότερα παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τον εαυτό τους, τα συναισθήματά τους, ενώ αντιδρούν πολύ χειρότερα όταν είμαστε αυστηροί μαζί τους σε σχέση με τα μεγαλύτερα. Όσοι και όσες έχουν περάσει από όλες τις τάξεις του Δημοτικού το γνωρίζουν αυτό από πρώτο χέρι. Η ψυχοσύνθεσή τους είναι διαφορετική και ως εκ τούτου πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στον τρόπο που το διαχειριζόμαστε και στις εκφράσεις μας. Αντίθετα, όσο μεγαλώνουμε αποκτούμε τη δύναμη της ενσυναίσθησης, ωριμάζουμε και μπορούμε να δεχτούμε πολύ ευκολότερα τις συνέπειες και την αυστηρότητα.

Από την άλλη, ένας εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει στην καριέρα του χιλιάδες τύπους διαφορετικών μαθητών και μαθητριών. Αντιμετωπίζει μαθητές που τους ενοχλεί η φασαρία και πρέπει με κάποιον τρόπο να το διαχειριστεί, εντοπίζει μαθητές που δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους και πρέπει και αυτό να το επιλύσει, αντιμετωπίζει μαθητές με έντονο το εγώ ή μαθητές οι οποίοι έχουν τελείως χαμηλή αυτοπεποίθηση κ.ο.κ. Εκατοντάδες διαφορετικές προσωπικότητες με τις οποίες έρχεται σε επαφή καθημερινά. Η παιδαγωγική διαχείριση της καθεμιάς τις καθιστά έναν επίπονο και δισεπίλυτο γρίφο.

Όλα αυτά κάνουν το λειτούργημα του εκπαιδευτικού εξόχως σημαντικό, αλλά και απίστευτα δύσκολο. Δεν υπάρχει περίπτωση λοιπόν κάποιος ο οποίος ασχολείται χρόνια με το επάγγελμα να θεωρείται αυθεντία στο οτιδήποτε και να θεωρεί ότι τα κάνει όλα σωστά, γιατί απλά αυτό δεν μπορεί να υφίσταται. Κάποια στιγμή θα χρειαστεί να ανεβάσει τον τόνο της φωνής του στην τάξη, ακόμα και αν αυτό είναι λάθος, μπορεί να του ξεφύγει μία έκφραση που παιδαγωγικά να θεωρείται τελείως ανυπόστατη και δε θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί, να καταφύγει σε απειλές και σε τιμωρίες. Φυσικά θα πρέπει να κάνω μία διάκριση ανάμεσα στην τιμωρία και στη συνέπεια. Η τιμωρία έχει την έννοια της εκδίκησης. Όταν όμως αναφερόμαστε στον όρο συνέπεια θεωρούμε ότι είναι δόκιμο το παιδί να καταλαβαίνει ότι, όταν κάνει κάτι το οποίο δεν είναι μέσα στα κοινωνικά πλαίσια, θα πρέπει να έχει και τις αντίστοιχες συνέπειες. Εφόσον σπάσει κάτι μέσα στην τάξη, είναι αναγκαίο με κάποιον τρόπο να το αναπληρώσει και όχι να χάσει το διάλειμμα. Εφόσον κάνει κάτι το οποίο είναι λανθασμένο την ώρα του διαλείμματος, εκεί μπορεί να εφαρμοστεί και η παραπάνω συνέπεια. Με άλλα λόγια είναι πολύ σημαντικό να βάλουμε από νωρίς τα όρια εκεί που πρέπει να μπουν, αλλά να είναι ανάλογα των αρνητικών πράξεων που επιτελούνται. Η συνέπεια και η τιμωρία ουσιαστικά είναι το ίδιο. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις. Όμως είτε συνέπεια την πούμε είτε τιμωρία θα πρέπει να είναι αντίστοιχη των πράξεων και να μην περιέχει κούφιες απειλές. Όταν λοιπόν θα μουτζουρωθεί το θρανίο, τότε το θρανίο θα πρέπει να καθαριστεί, ακόμα και αν αυτό μας αφαιρέσει λίγο χρόνο από το διάλειμμα. Αν πετάγεσαι συνεχώς στην τάξη χωρίς να σηκώνεις χέρι, θα πρέπει να στερηθείς για κάποιο χρόνο τη δυνατότητα να μιλάς. Αν πετάξεις το μπουκάλι κάτω, θα το μαζέψεις και αυτό και τα υπόλοιπα. Μόνο όταν νιώσουμε τον αντίκτυπο των πράξεών μας, μπορούμε να τις καταλάβουμε σε νόημα και να τις διορθώσουμε. Σε κάθε άλλη περίπτωση περνάμε το λάθος μήνυμα.

Κατά την άποψή μου, ο πιο σωστός τρόπος παιδαγωγικά των δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε στην τάξη είναι η συζήτηση, η δημιουργία ορίων και η από κοινού λήψη αποφάσεων σε περίπτωση εκτροπής. Πάντα ο κάθε εκπαιδευτικός βρίσκει μία χρυσή τομή ανάμεσα σε αυτόν και τους μαθητές του, η οποία σίγουρα διαφέρει από αυτή που χρησιμοποιούν οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί. Κάποιος ή κάποια μπορεί να χρησιμοποιεί ένα αυτοδιαχειριζόμενο σύστημα πόντων από τους μαθητές και τις μαθήτριες. Ένας άλλος να δημιουργεί ομάδες και μέσα από εκεί να προσπαθεί να καλύψει τις αδυναμίες, αλλά και να βοηθήσει τους μαθητές. Όπως προείπαμε, το εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό μοντέλο που θα ακολουθήσουμε εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και καθοριστικό ρόλο παίζει η ηλικία αλλά και η προσωπικότητα του ίδιου του εκπαιδευτικού.

Στο σημερινό άρθρο σταθήκαμε περισσότερο σε θέματα που αφορούν την κοινωνικότητα και λιγότερο τη μάθηση. Στην τελευταία υπάρχουν αρκετές ομοιότητες με όσα αναφέραμε, αλλά και πολλές διαφορές. Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω πως υπάρχουν στιγμές που μπορεί κάποιος εκπαιδευτικός να σηκώσει τα χέρια ψηλά και να πει ότι σε κάποια περίπτωση, ό,τι και να κάνεις, δεν μπορεί το πρόβλημα να επιλυθεί. Ακόμα και να νιώσει ότι όλα είναι μάταια, είμαι σίγουρος ότι αν προσπαθήσει να είναι τουλάχιστον εντάξει με τον εαυτό του, σίγουρα κάποια στιγμή ακόμα και στη δυσκολότερη περίπτωση θα προσφέρει ένα μικρό λιθαράκι σε έναν δρόμο αυτοβελτίωσης και διαφορετικής πορείας. Γεννιόμαστε και ερχόμαστε σε αυτό τον κόσμο με τη δική μας ιδιοσυγκρασία και τα δικά μας προσωπικά χαρακτηριστικά. Δεν υπάρχει πάντα η δυνατότητα να αλλάξουμε στοιχεία του χαρακτήρα μας που μπορεί να θεωρούνται αρνητικά. Μπορούμε όμως να τα σμιλέψουμε. Στον δρόμο αυτό, οι εκπαιδευτικοί που θα συναντήσουμε στη ζωή μας θα παίξουν καθοριστικό ρόλο ο καθένας και η καθεμία με τον δικό του ξεχωριστό και διαφορετικό τρόπο…

Θα μου επιτρέψετε να κλείσω το σημερινό άρθρο με ένα από τα αγαπημένα μου ποιήματα του Κωστή Παλαμά:

Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές!

Κι ό,τι σ’ απόμεινε ακόμη στη ζωή σου,

Μην τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!

Χτίσ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!

Κι αν λίγη δύναμη μές στο κορμί σου μένει,

Μην κουρασθείς. Είν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη.

Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθιά,

Ο πόλεμος να μην μπορεί να τα γκρεμίσει.

Σκάψε βαθιά. 

Τι κι αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;

Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί

Τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη,

Υπομονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι!

Κωστής Παλαμάς, "Στον Δάσκαλο"

Τα σχολεία ανοίγουν ξανά. Τα παιδιά είναι έτοιμα, οι γονείς;

 

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Ευβοϊκό τύπο στις 30/09/2022

Μία νέα σχολική χρονιά ξεκίνησε. Μικροί και μεγάλοι περιμένουν με ανυπομονησία τα όσα θα διαδραματιστούν αυτό το σχολικό έτος. Όπως είναι λογικό, οι μικρότεροι μαθητές, έχουν άγχος για το νέο περιβάλλον στο οποίο θα βρεθούν. Οι μεγαλύτεροι σκέφτονται τις αυξημένες απαιτήσεις που υπάρχουν καθώς μεγαλώνει κανείς.

Τα παιδιά όμως προσαρμόζονται σε όλες τις καταστάσεις γρήγορα και εύκολα σε αντίθεση με τους ενήλικες που όσο μεγαλώνουν αλλοιώνεται η ιδιότητα της προσαρμογής. Καθώς τα χρόνια περνούν, είναι λογικό ο άνθρωπος να μην επιθυμεί πολλές αλλαγές και να θέλει σιγουριά και ασφάλεια. Σε έναν χώρο, όπως είναι το σχολείο, όπου υπάρχουν καθημερινά δεκάδες μεταβλητές, αυτό είναι λογικό να προκαλεί άγχος στους γονείς σε βαθμό μεγαλύτερο και από αυτό που έχουν οι μαθητές και οι μαθήτριες.

Καθοριστικό ρόλο στο σημείο αυτό πρέπει να παίξουν οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι μέσα από τη σωστή διαχείριση και ενημέρωση των γονέων, θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν κάποια πράγματα και να περιορίσουν τις ανησυχίες τους. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει ο δάσκαλος της τάξης να είναι ανοιχτός σε σκέψεις και ιδέες χωρίς παρωπίδες, αλλά ταυτόχρονα να οριοθετεί και τη γραμμή εκείνη που δεν επιτρέπει παρεμβάσεις στη δουλειά του και στο παιδαγωγικό του έργο.

Κάποιες συμβουλές λοιπόν που θα μπορούσαμε να παραθέσουμε στο σημερινό άρθρο και είναι ικανές να περιορίσουν το άγχος των γονέων είναι οι εξής:

Αφήστε τα παιδιά να ωριμάσουν και μην τα πιέζετε υπερβολικά. Κάθε πράγμα στον καιρό του. Βοηθήστε τα να προσαρμοστούν σε όλες τις καταστάσεις. Είτε αυτές απαιτούν περισσότερη δουλειά είτε περισσότερη χαλαρότητα. Όσο πιο μικροί αποκτήσουμε την παραπάνω δεξιότητα, τόσο μεγαλώνοντας θα αντιμετωπίσουμε λιγότερα προβλήματα.

Μην είστε όμως και υπερβολικά χαλαροί, γιατί τότε θα το εκμεταλλευτούν και τα αποτελέσματα στο τέλος θα σας προκαλέσουν μεγαλύτερο άγχος. Κρατήστε το μέτρο σε όλα τα πράγματα στη ζωή σας, όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες.

Κάθε αρνητική κατάσταση που προκύπτει στην τάξη, στο διάλειμμα ή κατά τη διάρκεια της φυσικής αγωγής, δεν είναι ενδοσχολική βία. Ενδοσχολική βία σημαίνει να μη θέλει ο μαθητής να έρθει στο σχολείο γιατί καθημερινά δέχεται λεκτικά και σωματικά χτυπήματα. Αυτό δεν είναι εύκολο στο δημοτικό να συμβεί, καθώς οι μαθητές και μαθήτριες είναι πιο αγνοί, ενώ συνήθως υπάρχει και υπεύθυνος εκπαιδευτικός στην τάξη που περνάει ώρες εκεί και διαπιστώνει καταστάσεις.

Μην αγχώνεστε για τις συζητήσεις στα παιχνίδια και τις διαφωνίες που μπορεί να υπάρξουν στο σχολείο. Το σχολείο είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Είναι λογικό λοιπόν να αφήσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες να διαφωνήσουν, να διαχειριστούν καταστάσεις μόνοι τους με τη σωστή καθοδήγηση των εκπαιδευτικών.

Αφήστε τις έριδες που μπορεί να έχετε, για οποιαδήποτε λόγο, με άλλους γονείς του τμήματος έξω από το σχολικό περιβάλλον. Το μόνο που μπορεί να καταφέρετε είναι να προκαλέσετε μεγαλύτερα προβλήματα στο ίδιο σας το παιδί και να κάνετε δυσκολότερο το έργο του εκπαιδευτικού.

Βάλτε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα και κρατήστε το σταθερό. Με αυτό τον τρόπο θα αποφύγετε τις απρόσμενες καταστάσεις και τις διαφωνίες που προκαλούν εντάσεις.

Απολαύστε τις στιγμές χαλάρωσης, όταν σας δίνονται, και αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας.

Κόψτε κάθε γκρίνια από την αρχή. Κάντε ξεκάθαρα ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μεγάλων και των μικρών. Μην μπαίνετε σε συζητήσεις χωρίς νόημα καθώς θα γεμίσετε με άγχος.

Να τηρείτε με σαφήνεια τα όρια στην οικογένεια. Είναι καλό και ασφαλές για τα παιδιά να γνωρίζουν ποιος είναι ο μεγάλος και ποιος ο μικρός στο σπίτι.

Όταν συμβαίνουν αρνητικές καταστάσεις που οφείλονται στα παιδιά σας, εξηγήστε τους πως υπάρχουν ανάλογες συνέπειες. Για παράδειγμα, αν σπάσουν ένα βάζο από τα νεύρα τους, θα πρέπει να το πληρώσουν από το χαρτζιλίκι τους.

Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας. Τα παιδιά σας είναι τα πάντα. Μην ξεχνάτε όμως ότι και εσείς είστε άνθρωποι και χρειάζεστε τον προσωπικό σας χρόνο. Αυτό δεν πρέπει να σας προκαλεί τύψεις. Είναι φυσιολογικό και αναζωογονητικό.

Θα μπορούσαμε να γράφουμε ιδέες και συμβουλές για ώρες, αλλά σταχυολογήσαμε τα σημαντικότερα σημεία που πηγάζουν από τα χρόνια εμπειρίας μας στην εκπαίδευση. Το άρθρο αυτό πρέπει να διαβάζεται ξανά και ξανά στην έναρξη κάθε σχολικής χρονιάς. Δυστυχώς με τα χρόνια διαπιστώνουμε ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν μάθει και χειραγωγούν με πολλούς και διάφορους τρόπους τους γονείς τους και αυτό αργά ή γρήγορα φτάνει στη σχολική μονάδα. Προσπαθήστε να καταλάβετε πότε υπάρχει στην πραγματικότητα πρόβλημα και πότε όχι και μην αφήσετε αρνητικές συμπεριφορές να επαναλαμβάνονται. Από τα χρόνια της απόλυτης τάξης και πειθαρχίας, περάσαμε στα χρόνια της ασυδοσίας, κάτι που μπορεί κανείς να το συναντήσει ευρύτερα στην κοινωνία μας, από την τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας έως και την τήρηση των πιο απλών νομοθετημάτων. Το βασικό θεμέλιο στο χτίσιμο του χαρακτήρα των μαθητών και των μαθητριών πέρα από τη γονιδιακή τους δεξαμενή, είναι το οικογενειακό περιβάλλον και μετέπειτα το σχολικό. Οτιδήποτε και να κάνει ο δάσκαλος ή η δασκάλα, αν ο γονέας δεν κατανοήσει σε βάθος τα όσα γράφτηκαν παραπάνω, τότε τα πράγματα θα είναι πιο περίπλοκα για όλους…

Καλή σχολική χρονιά λοιπόν με υγεία, πανδαισία σκέψεων και χωρίς άγχος.

Οι δυσκολίες της ζωής μάς χαλυβδώνουν

 Του Μιλτιάδη Κοτζιάμπαση

  

Πολλές φορές έρχονται στιγμές στον βίο μας  η έκβαση των οποίων δεν είναι στο χέρι μας. Κανείς δεν μπορεί να τις προβλέψει, ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων Μαύρων Κύκνων. Ο καθένας - η καθεμία λοιπόν από εμάς θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος τόσο ψυχολογικά όσο και σε όλους τους άλλους τομείς για το απρόσμενο γεγονός.

          

Η αβεβαιότητα άλλωστε υπάρχει από την αρχή της ζωής μας μέχρι και το τέλος της. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια και να καθορίσει την ιστορική γραμμή της ζωής του. Τι μπορούμε εμείς να κάνουμε λοιπόν;

         Σε πρώτη φάση δεν είναι δυνατόν να ζούμε συνεχώς με τον φόβο ότι θα μας συμβεί κάτι το οποίο δεν έχουμε υπολογίσει, θα αλλάξει τα πλάνα μας και θα μας αιφνιδιάσει. Ουσιαστικά όποιος και όποια έχουν στο μυαλό τους συνεχώς αυτό το πράγμα είναι σίγουρο πως θα είναι δυστυχισμένοι, θα πέσουν σε κατάθλιψη και γενικώς θα περάσουν μία ζωή μίζερη και άχαρη. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να ζούμε την κάθε μας μέρα σαν να μην υπάρχει αύριο.  Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως πρέπει να πάψουμε να κάνουμε σχέδια και να ονειρευόμαστε, γιατί και τότε πάλι θα βρεθούμε σε ένα αβυσσαλέο πηγάδι. Αυτό της απόλυτης  οκνηρότητας.

        Η κατάλληλη ψυχολογική προετοιμασία - στήριξη μπορεί να μας εφοδιάσει με τα κατάλληλα όπλα, ώστε να σταθούμε όρθιοι σε κάθε ατυχία που μας συμβαίνει. Χωρίς τα παραπάνω να σημαίνουν πως πρέπει να τρέχουμε όλη μέρα στους ψυχολόγους, πολλές φορές  υποτιμούμε τη βοήθεια που αυτοί μας προσφέρουν. Από την άλλη, στη σύγχρονη εποχή του διαδικτύου, αλλά και της εύκολης πρόσβασης στην αγορά βιβλίων σε παγκόσμιο επίπεδο η δυνατότητα που μας  δίνεται σε προσωπικό επίπεδο να μορφωθούμε και να αποκτήσουμε άμυνες μέσω της γνώσης είναι άπειρη. Ταυτόχρονα πέρα από την άμυνα μπορούμε να δημιουργήσουμε και τα κατάλληλα αναχώματα που, αφού μας προστατέψουν, θα μας δώσουν σε συνέχεια τη δυνατότητα να ξεπηδήσουμε από μέσα τους και να περάσουμε στην επίθεση συνθλίβοντας την ατυχία ή  αντιμετωπίζοντάς την με αξιοπρέπεια και ψηλά το κεφάλι.

         Όλα βέβαια τα παραπάνω έχουν μία βασική προϋπόθεση.  Πως δεν είμαστε μοιρολάτρες και άκριτα δογματικοί άνθρωποι.  Άλλωστε οι ίδιες οι Γραφές σύγχρονες και παλαιότερες το λένε:  Άμα δεν βάλεις και το χεράκι σου, δεν μπορεί ο Θεός να κάνει τα πάντα. Φυσικά ο κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει  διάφορα στηρίγματα που θα τον βοηθήσουν να βγει αλώβητος από το ξαφνικό γεγονός. Για αυτό και πρέπει να σεβόμαστε οτιδήποτε μπορεί να στηρίξει τους ανθρώπους, εφόσον φυσικά δεν βλάπτει τον υπόλοιπο κοινωνικό περίγυρο. Κι εδώ πολλές φορές βρίσκονται τα όρια ανάμεσα στην ελευθερία και στην ασυδοσία.

       Σε δεύτερη φάση πρέπει να μελετήσουμε τη θεωρία των πιθανοτήτων και αρκετές φορές να συμπεριφερόμαστε ανάλογα με αυτήν. Όταν λοιπόν γνωρίζουμε ότι οι τελευταίες είναι μαζί μας, είναι αναγκαίο να μην προτρέχουμε και να μην παίρνουμε αποφάσεις χωρίς σύνεση που ύστερα θα τις μετανιώσουμε. Όταν όμως πάμε κόντρα στις πιθανότητες ή  αυτές μας αγνοούν, τότε θα πρέπει να αρχίσουμε σιγά-σιγά να χτίζουμε άμυνες, είτε μέσω της στωικότητας, είτε μέσω βοήθειας.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στο χρηματιστήριο, αν γνωρίζουμε τι πράττουμε, τις περισσότερες φορές θα τα καταφέρουμε. Αν πάλι αναγνωρίζουμε πως κάνουμε κινήσεις με  ισχυρό ρίσκο, καλό είναι να είμαστε συνειδητοποιημένοι και να αναμένουμε τις απώλειες. Άποψή μου είναι πως θα συναντήσουμε πολλές φορές στην αγορά και στη ζωή μας Μαύρους Κύκνους. Όχι όμως τόσους για να μας καταστρέψουν, αφού οι άσπροι θα είναι πάντα περισσότεροι. Αγοράζουμε λοιπόν μετοχές με τις οποίες θα μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια και να έχουμε  ήρεμο το κεφάλι μας. Προετοιμαζόμαστε για την ατυχία που θα έρθει κάποια στιγμή  και όταν θέλουμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες του ρίσκου προβαίνουμε σε πολύ μικρές τοποθετήσεις σε τέτοιου είδους εταιρείες ή κρατάμε πολύ λίγες θέσεις σε αυτές που αποδείχτηκαν σκάρτες.

Θα ήθελα να κλείσω το σημερινό μου άρθρο με μία ρήση του Ησίοδου,  ο οποίος πολύ εύστοχα είχε τονίσει από την αρχαιότητα  πως γεμάτη συμφορές είναι η γη, το ίδιο και η θάλασσα. Οπότε η επιτυχία μας θα κριθεί στο τέλος από το  κουράγιο και τη δύναμη που δείξαμε απέναντι στις αντιξοότητες που συναντήσαμε και από τις οποίες τελικά καταφέραμε να βγούμε νικητές και ασπροπρόσωποι, χωρίς να μας λυγίσουν, ατενίζοντας τις υπέροχες μέρες που ανοίγονται μπροστά μας....

Καλό Σαββατοκύριακο

Η πανδημία της έλλειψης ύπνου

 

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Τα τελευταία χρόνια μαζί με την πανδημία του Κορονοϊού έχει ενσκήψει και μία νέα πανδημία, η πανδημία της έλλειψης ύπνου.

Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, να μην το καταλαβαίνουμε, όμως ο ερχομός της τεχνολογίας, του διαδικτύου και η εφεύρεση που λέγεται τηλεόραση έχουν αλλάξει το βιολογικό ρολόι των ανθρώπων σε όλες τις περιοχές του πλανήτη.

Παλαιότερα, με τη δύση του ηλίου, οι άνθρωποι κατευθείαν ξάπλωναν και προετοιμάζονταν για την επόμενη μέρα. Με το που χάραζε, αυτόματα σηκώνονταν και ξεκινούσαν την εργασία τους. Ο οργανισμός μας είναι προετοιμασμένος μόλις πέσει το σκοτάδι να παράγει εκείνες τις κατάλληλες ουσίες που θα τον προετοιμάσουν για τον ύπνο. Η ανακάλυψη του ηλεκτρικού ρεύματος και όλων όσων προαναφέραμε άλλαξε αυτή τη ροή της ιστορίας, καθώς σε όλη τη διάρκεια της ημέρας οι οθόνες μας κρατούν ξάγρυπνους προκαλώντας μας πολλές φορές μάλιστα υπερένταση, αντί να μας χαλαρώνουν.

Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα στα παιδιά και τους εφήβους, όπου αδυνατούν να διαχειριστούν την όλη κατάσταση, με αποτέλεσμα να υπολειτουργούν το πρωί στο σχολείο. Περιπτώσεις ακόμα και παιδιών Δημοτικού τα οποία κοιμούνται το πρωί στα θρανία τους έρχονται καθημερινά στη δημοσιότητα. Η όλη κατάσταση τείνει να ξεφύγει από τον έλεγχο, καθώς προσπαθούν οι μικροί μας φίλοι να αντιμετωπίσουν διάφορες προκλήσεις στο ίντερνετ, όπως για παράδειγμα να δουν μία σειρά με πολλά επεισόδια σε μία ολόκληρη βραδιά ή να κάνουν κάποιο challenge και να σηκωθούν στις 3:00 τα ξημερώματα για να σώσουν τα κάστρα τους και να αντιμετωπίσουν εικονικούς αντιπάλους.

Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται ύπνο. Χωρίς αυτόν διαταράσσεται η σωματική και ψυχική υγεία και πέφτει κάθετα η πρωινή μας απόδοση. Οκτώ ώρες είναι απαραίτητες για κάθε άνθρωπο και το έχουν αποδείξει όλες οι έρευνες. Ο βραδινός ύπνος είναι δυσαναπλήρωτος και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τον μεσημεριανό ούτε από κανέναν άλλον.

Η λύση είναι απλή. Κλείστε τα πάντα και δοκιμάστε να κοιμηθείτε μερικές εβδομάδες στις 10:00, 10:30, βαριά 11:00 το βράδυ. Θα παρατηρήσετε κάθετα την αλλαγή το πρωί. Στην αρχή θα δυσκολευτείτε σίγουρα ειδικά αν έχετε μάθει να κοιμάστε αργά. Μόλις μπείτε όμως στις ράγες θα διαπιστώσετε κάτι που οι παλαιότεροι το ξέρουν πολύ καλύτερα από εμάς. Ο ύπνος δεν τρέφει μόνο τα μωρά αλλά και τους μεγάλους...

Όταν το καράβι μπάζει νερά, αλλάξτε καράβι…

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις 14/2/2020

Ο σπουδαιότερος επενδυτής στον κόσμο, ο Warren Buffett, αναφέρει στο βιβλίο με τίτλο "τα δοκίμια του Warren Buffett" την εξής έκφραση: "Όταν το καράβι μπάζει νερά και είναι γεμάτο τρύπες, μην προσπαθήσετε να τις βουλώσετε, απλά αλλάξτε καράβι!". Κατά την άποψή μου, κρύβεται μεγάλη δόση αλήθειας σε αυτή τη ρήση και μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ισχύει σε επίπεδο, όχι μόνο οικονομικό, αλλά και ευρύτερα κοινωνικό.

Θα προσπαθήσουμε να παραθέσουμε παρακάτω κάποια παραδείγματα από διάφορες πτυχές του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι που επαληθεύουν τα παραπάνω.

Παίρνουμε ως παράδειγμα έναν εκπαιδευτικό οργανισμό. Εάν η συνεργασία μεταξύ του διευθυντή, των συναδέλφων αλλά και των γονέων δεν είναι η πρέπουσα, φυσικό επακόλουθο είναι η λειτουργία του σχολείου να αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο κάθε εκπαιδευτικός δεν μπορεί με τρόπο απερίσπαστο να δημιουργήσει και να εκτελέσει το έργο του. Όσες προσπάθειες και να γίνουν, η ιστορία έχει δείξει ότι το κακό κλίμα ανάμεσα σε ανθρώπους που συνεργάζονται, αλλάζει με τρόπο δύσκολο και κοπιαστικό και τις περισσότερες φορές η προσπάθειά μας να επαναφέρουμε το καράβι στη σωστή πορεία δεν έχει αποτέλεσμα. Η μεμψιμοιρία φυσικά δεν χωράει και η προσπάθεια είναι και πρέπει να είναι εκ των ων ουκ άνευ. Από κει και πέρα, δεν πρέπει να διστάσουμε, ακόμα κι αν έχουμε δώσει το είναι μας για χρόνια στον ίδιο εκπαιδευτικό οργανισμό, να εγκαταλείψουμε το καράβι και να αναζητήσουμε ένα νέο σπιτικό που θα μας προσφέρει μεγαλύτερη ψυχική και επαγγελματική αγαλλίαση.

Στον τομέα των επενδύσεων τώρα, θα ήταν αδύνατο να διαφωνήσει κανείς με τον "μάγο της Ομάχα". Το να παραμένουμε σε μία επένδυση η οποία μας φορτώνει καθημερινά με ζημιές, είναι σαν να κάνουμε χαρακίρι. Πολλές φορές μάλιστα, αντί να βάλουμε ένα φρένο στις ζημιές μας, να αποχωρήσουμε, να προστατεύσουμε τα εναπομείναντα κεφάλαια και να αναζητήσουμε νέες ευκαιρίες διορθώνοντας τα παλιά λάθη, επιμένουμε από εγωισμό και ενισχύουμε τις θέσεις μας σε αποτυχημένες κινήσεις προσπαθώντας να μπαλώσουμε όσες τρύπες γίνεται. Η ζωή όμως, όπως και η οικονομία, όταν δεν τις κοιτάς κατάματα και δεν τις σέβεσαι θα σε στείλουν σε βάθη στα οποία η πίεση θα συντρίψει κάθε ψυχολογική σου αντοχή και προσπάθεια να αναδυθείς στην επιφάνεια. Περιορίστε λοιπόν όσες συναλλαγές και επενδύσεις σας φέρνουν συνεχόμενες ζημιές και επιμείνετε για καιρό σε αυτές που σας προσφέρουν απλόχερα κέρδη…

Στον κοινωνικό στίβο, όλοι γνωρίζουμε ότι οι χώρες που είναι επιτυχημένες συνεχίζουν να είναι και προοδεύουν περισσότερο από άλλες οι οποίες είναι βυθισμένες στην παρακμή και οδηγούν τα παιδιά τους στη μετανάστευση. Παρακολουθώντας την ίδια τη ζωή και την εξέλιξη, μπορεί κανείς-καμία να το δει καθαρά. Όταν ένας βοσκότοπος παύει να είναι γόνιμος, τα ζώα τον εγκαταλείπουν και μεταβαίνουν σε άλλους καλύτερους και πιο εφόρους για αναζήτηση τροφής. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και με τους ανθρώπους. Χιλιάδες νέοι τα τελευταία χρόνια που η κρίση σακάτεψε τη χώρα μας και το καράβι μας πλησίασε επικίνδυνα προς τη διάλυση και τον κατακερματισμό, εγκατέλειψαν τη χώρα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο σε μέρη που ο ήλιος έλαμπε και δεν ήταν στη δύση του. Δεν το θέλανε, πολλοί και πολλές αναγκάστηκαν να το κάνουν, το έπραξαν όμως στερώντας από τη χώρα μας τη δυνατότητα να σηκώσει πιο γρήγορα το κεφάλι της, αν και πολύ αμφιβάλλω για αυτό, καθώς οι παθογένειες που μας ταλανίζουν χρόνια είναι ακόμη εδώ και βασιλεύουν, συνεχίζοντας να πλημμυρίζουν και να κάνουν δυσκολότερη την καθημερινότητά μας. Όποιος και όποια τους κατηγορεί γιατί δεν έμειναν στη χώρα, αγνοεί απλές αρχές της βιολογίας και της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας.

Τέταρτο και τελευταίο παράδειγμα είναι αυτό της οικογενειακής ζωής. Είναι λογικό θέματα που αφορούν την καθημερινότητά μας και την οικογένειά μας να τα παρακολουθούμε και να τα έχουμε πάντα εκ του συστάδην. Σε αυτή την κατηγορία η άποψή μου είναι πως αξίζει να δώσουμε όσες περισσότερες δυνάμεις έχουμε για να περιορίσουμε τις διαρροές πριν εγκαταλείψουμε το καράβι τελείως. Ακόμα και τότε όμως, όταν φτάσουμε στο σημείο καμπής, όλες οι έρευνες δείχνουν ότι είναι καλύτερο να υπάρξει αποφόρτιση των καταστάσεων που προκαλούν εντάσεις, ακόμα και αν αυτό έχει ψυχολογικές επιπτώσεις έντονες στα παιδιά, εφόσον υπάρχουν. Οι συχνοί καυγάδες, η εμφανής έλλειψη αγάπης όμως περισσότερο, στο τέλος της ημέρας μπορεί να έχουν πολύ εντονότερες επιπτώσεις στην ψυχοσύνθεση όλων των μελών της οικογένειας, οδηγώντας τα σε μία αέναη και ψυχοφθόρα προσπάθεια καθημερινής άντλησης υδάτων, τα οποία όμως την άλλη μέρα βρίσκονται ακόμα στο ίδιο επίπεδο. Στο τέλος είναι αναγκαίο να πρυτανεύσει η κοινή λογική και να θυμόμαστε όλοι και όλες πως, όπως στα καράβια, έτσι και στη ζωή, όπου ανακατεύονται πολλοί και πολλές ασυντόνιστα, τα αποτελέσματα δεν είναι καλά…

Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην πιστέψουμε και να μην ακούσουμε τα όσα λέει ένας από τους σπουδαιότερους καπετάνιους του πλανήτη μας, μετρημένος και ισορροπημένος άνθρωπος, οικονομικά πετυχημένος και πάνω από όλα φιλάνθρωπος. Τα όσα προαναφέρθηκαν φυσικά δεν αποτελούν παράδειγμα ελάχιστης προσπάθειας και πρόωρης εγκατάλειψης με την πρώτη δυσκολία. Αποτελούν ένα δείγμα και μία στάση ζωής που θα μας δώσουν τη δύναμη να πούμε: "Φεύγω, Αλλάζω, Ανανεώνομαι και σταματώ να Ζημιώνομαι…".

Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει η χώρα είναι μέσα από την εκπαίδευση

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Άρθρο μου στον Ευβοϊκό Τύπο στις   27/5/2022

Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει η χώρα είναι μέσα από την εκπαίδευση.

Πριν δύο χρόνια σε ένα σεμινάριο του πανεπιστημίου Πειραιώς σε συνεργασία με την κυρία Χατζηδήμα Σταματίνα είχαμε κάνει μία έρευνα σχετικά με τις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Ολόκληρη την έρευνα μπορείτε να την δείτε παρακάτω:

ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Σε γενικές γραμμές, τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε ήταν πως οι πλουσιότερες ευρωπαϊκές χώρες και οι πιο αναπτυγμένες σε όλα τα επίπεδα είχαν δώσει ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, δαπανούσαν πολύ μεγαλύτερα ποσά για την εκπαιδευτική τους πολιτική ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με χώρες όπως η Ελλάδα.

Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα είναι ότι η τεχνική εκπαίδευση είχε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτές τις χώρες, καθώς δινόταν ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή και στην επαγγελματική αποκατάσταση.

Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι πως τα κράτη αυτά δεν ήταν αναπτυγμένα μόνο περισσότερο οικονομικά αλλά και ηθικά και κοινωνικά. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι πως η Ολλανδία εισάγει φυλακισμένους, καθώς οι φυλακές της είναι άδειες.

Η Ελλάδα οφείλει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση σε όλα τα εκπαιδευτικά πεδία. Στην επιμόρφωση και στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών, στην διαμόρφωση σύγχρονων και αποτελεσματικών προγραμμάτων σπουδών που θα προωθούν την καινοτομία, την έρευνα και μία διαφορετική μάθηση, στον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων της χώρας, σε ένα σύστημα αξιολόγησης που θα ξεκινάει από πάνω και θα κινείται από πάνω προς τα κάτω με πολλούς και αντικειμενικούς δείκτες, που θα επιβραβεύει και δε θα τιμωρεί και φυσικά θα προσφέρει στους μαθητές και τις μαθήτριες όλα εκείνα τα απαραίτητα εφόδια και μέσα που θα κάνουν τη μάθησή τους περισσότερο διαδραστική και συνυφασμένη με τη σύγχρονη εποχή.

Φυσικά κάποιος θα μπορούσε να μας κατηγορήσει ως ιδεαλιστές. Τα πράγματα όμως δεν είναι απολύτως έτσι. Μία μικρή αύξηση των δαπανών για την παιδεία, θα μπορούσε να έχει πολλαπλάσια οφέλη για τη χώρα σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο τα επόμενα χρόνια. Τα επιστημονικά και ερευνητικά δεδομένα, αλλά και οι αριθμοί είναι αδιάψευστοι. Χώρες όπως η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Σουηδία έχουν καταφέρει και έχουν οδηγήσει το εκπαιδευτικό τους σύστημα σε ένα τέτοιο σημείο στο οποίο οι μαθητές δεν καταλαμβάνουν μόνο τις πρώτες θέσεις σε εκπαιδευτικούς διαγωνισμούς, αλλά πάνω από όλα βγαίνουν σωστοί άνθρωποι μέσα από τα σχολεία με πολλές δεξιότητες οι οποίες είναι απαραίτητες για τον σύγχρονο πολίτη.

Σίγουρα δεν μπορούμε να αντιγράψουμε πιστά τα ξένα εκπαιδευτικά συστήματα, καθώς θα οδηγηθούμε σε ένα αποτυχημένο κακέκτυπο. Μπορούμε όμως να υιοθετήσουμε καλές πρακτικές οι οποίες θα προσαρμοστούν στα δεδομένα της χώρας μας και σε συνδυασμό με την ενίσχυση των σχολείων θα έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δε χρειάζεται να ανακαλύψουμε την Αμερική. Χρειάζεται να μπουν στην άκρη οι γραφειοκράτες και να αναλάβουν θέσεις ευθύνης και θέσεις-κλειδιά άνθρωποι που είναι χρόνια στον εκπαιδευτικό τομέα, άνθρωποι που έχουν ζήσει τα καλά και τα στραβά μέσα από το ίδιο το σύστημα. Μόνο αυτοί μπορούν να ανατρέψουν τα δεδομένα και να δημιουργήσουν μία νέα ροπή προς ένα καλύτερο αύριο. Φυσικά απαιτείται πολλή και σκληρή δουλειά από όλους όσους εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ανέφικτο θα μου πείτε; Θα είναι και θα παραμένει ανέφικτο όσο η πολιτική ηγεσία δεν πιέζεται από εμάς τους ίδιους να κάτσει κάτω και να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα για τα επόμενα 30 χρόνια, συνταγματικά κατοχυρωμένο το οποίο δεν θα μπορεί να αλλάζει κάθε φορά που γίνονται εκλογές και το οποίο θα κριθεί στο τέλος. Τότε μόνο θα μπορούμε να έχουμε τα αποτελέσματα για το τι πετύχαμε. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα συνεχίζουμε αυτό το γαϊτανάκι ράβε-ξήλωνε το οποίο συμβαίνει κάθε τέσσερα χρόνια μη σας πω και λιγότερο. Αλλαγές και πολιτικές που δεν έχουν κανένα νόημα δεν έχουν μακροπρόθεσμη προοπτική, παρά μόνο εξυπηρετούν πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη, τα οποία όμως οδηγούν τη χώρα σε εκπαιδευτικό και κοινωνικό τέλμα και τη ζωή των νέων σε αδιέξοδο.

Η υπομονή και η επιμονή είναι οι καλύτερες δεξιότητες που μπορούμε να καλλιεργήσουμε

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Ευβοϊκό τύπο στις 10/1/2023

Αναμφίβολα τα τελευταία χρόνια, με όσα συμβαίνουν γύρω μας και με την ταχύτητα που τρέχουν οι εξελίξεις στον κόσμο, τα πράγματα κινούνται με τέτοιο ρυθμό που δεν προλαβαίνουμε ούτε να τα αφομιώσουμε πλήρως.

Πολλές φορές λοιπόν, νιώθουμε έναν βρόχο στον λαιμό μας τον οποίο δεν ξέρουμε πώς μπορούμε να κόψουμε. Για να έχουμε επιτυχία σε οτιδήποτε κάνουμε, αλλά και να αντέχουμε στις κακουχίες, χρειάζεται να καλλιεργήσουμε δύο δεξιότητες απαραίτητες για τη ζωή μας και την εξέλιξή της σε θετικό πλάνο. Είναι η επιμονή και η υπομονή.

Η επιμονή υπάρχει μέσα μας από τη μικρότερη ηλικία. Μπορεί κανείς να δει τα βρέφη ή τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας να διεκδικούν και να επιμένουν σε αυτό που θέλουν ενστικτωδώς. Το ίδιο συμβαίνει βέβαια και με τα παιδιά και τους εφήβους. Μεγαλώνοντας και υπό το βάρος των υποχρεώσεών μας, πολλές φορές αμελούμε να επιμείνουμε σε αυτό που πραγματικά θέλουμε. Αποτέλεσμα είναι μία γρήγορη απογοήτευση, εγκατάλειψη των προσπαθειών μας για κάτι καλύτερο και στο τέλος της ημέρας ματαίωση όλων όσων σχεδιάζουμε. Η επιμονή μπορεί να αφορά πληθώρα ζητημάτων στην καθημερινή μας ζωή. Μπορεί να χρειαστεί να επιμείνουμε ξανά και ξανά, ώστε να πετύχουμε στη δουλειά μας, να κερδίσουμε τη γυναίκα μας, να γίνουμε καλοί στις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου μας και γενικότερα να διακριθούμε με όσα καταπιανόμαστε.

Θα ήθελα να σημειώσω εδώ βέβαια ότι η επιμονή στο λάθος μπορεί να μας οδηγήσει στην καταστροφή. Όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά και φταίμε εμείς για αυτό, είναι αναγκαίο να προσαρμοζόμαστε άμεσα και να στρίβουμε προς τη σωστή κατεύθυνση. Μετά πρέπει να επιμείνουμε προς εκείνη την πορεία. Έχουμε δει ανθρώπους να καταστρέφονται επειδή επιμένουν να παίζουν τυχερά παιχνίδια ή επειδή επιμένουν στα πάθη τους. Το βράδυ λοιπόν πριν πέσουμε στο κρεβάτι μας μπορούμε να φτιάξουμε μία λίστα με όλα εκείνα τα ζητήματα στα οποία πραγματικά πρέπει να επιμείνουμε, ώστε να γίνουμε καλύτεροι. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και κατά τη διάρκεια της άθλησής μας, όπου το μυαλό μας καθαρίζει και μπορούμε να πάρουμε σοφότερες αποφάσεις.

Η δεύτερη και εξόχως σημαντική δεξιότητα είναι η υπομονή. Η επιμονή με την υπομονή είναι αδερφάκια. Πάνε μαζί και συνήθως όποιος ή οποία διαθέτει τη μια, διαθέτει και την άλλη. Για να έχεις επιμονή χρειάζεσαι υπομονή και για να έχεις υπομονή χρειάζεσαι επιμονή. Δεν γίνεται να σου λείπει το ένα από τα δύο. Οι δυνάμεις του ανθρώπου είναι πραγματικά αστείρευτες και μπορεί να υπομένει τα πάντα. Πραγματικά κανείς δεν γνωρίζει τι μπορεί να κάνει μέχρι να το διαπιστώσει ο ίδιος. Επειδή όμως αυτό μπορεί να αργήσει, χρειάζεται υπομονή ώστε να φανούν τα αποτελέσματα της επιμονής. Η υπομονή είναι χάρισμα το οποίο μπορεί να μας βοηθήσει τόσο στον οικονομικό μας βίο όσο και στην καθημερινή μας οικογενειακή, και όχι μόνο, ζωή.

Οι δάσκαλοι έχει αποδειχθεί πως χρειάζονται τεράστια αποθέματα υπομονής και αυτό τους κάνει καλούς και σε πολλά άλλα πράγματα. Σε μία πρόσφατη έρευνα αποδείχθηκε ότι όσοι εκπαιδευτικοί ασχολούνταν με το χρηματιστήριο, είχαν καλύτερες επιδόσεις στις επενδύσεις τους επειδή ακριβώς είχαν την υπομονή να περιμένουν να ωριμάσουν και να γευτούν τις επιτυχίες τους. Καλύτερες ακόμα και από αυτούς που ασχολούνται με τα χρηματοπιστωτικά, καθώς το άγχος για το γρήγορο κέρδος τούς οδηγεί πολλές φορές σε λάθος συναλλαγές. Την ίδια στιγμή στη σημερινή εποχή έχει χαθεί πλέον η υπομονή ανάμεσα στους ανθρώπους, με αποτέλεσμα τα διαζύγια να έρχονται το ένα μετά το άλλο. Η υπομονή στον δρόμο, στους χώρους εργασίας πνέει τα λοίσθια και οι εντάσεις αυξάνονται συνεχώς. Γενικά ο λαός μας δεν φημίζεται για την υπομονή του.

Καταλήγοντας, θα ήθελα να σημειώσω πως η επιτυχία στη ζωή μας εξαρτάται πολύ από όλα τα παραπάνω. Συνήθως οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι είναι αυτοί που επιμένουν και έχουν την υπομονή να γευτούν τους καρπούς των επιτυχιών τους. Το ίδιο συμβαίνει και με το ψάρεμα. Είναι μία μικρογραφία της ίδιας της ζωής. Αυτός-ή που επιμένει και ψάχνεται, αυτός που έχει την υπομονή να περιμένει, είναι και αυτός που στο τέλος βγάζει το ψάρι. Οι υπόλοιποι-ες απλά μένουν να τον κοιτούν…