Προσέξτε πώς μιλάτε μπροστά στα παιδιά σας

 

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Για καλύτερη θέαση, μπορείτε να γυρίσετε το κινητό οριζόντια. 

Τα παιδιά είναι σαν σφουγγάρια. Απορροφούν τα πάντα από το περιβάλλον τους, και κυρίως από τους ανθρώπους που εμπιστεύονται περισσότερο: τους γονείς τους. Ο τρόπος που μιλάμε μπροστά τους, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, ο τόνος της φωνής μας, ακόμα και οι εκφράσεις του προσώπου μας, έχουν τεράστια επίδραση στην ανάπτυξή τους, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο.

Πολλές φορές, μέσα στην ένταση της καθημερινότητας, μπορεί να μας ξεφύγουν λόγια νεύρων, επικριτικά σχόλια ή ακόμα και εκφράσεις που υποτιμούν τον εαυτό μας ή τους άλλους. Αυτές οι στιγμές, όσο αθώες κι αν φαντάζουν, χαράσσονται βαθιά στο μυαλό των παιδιών.

 Ας δούμε λοιπόν γιατί είναι τόσο σημαντικό να προσέχουμε πώς μιλάμε μπροστά τους:

1. Μοντελοποίηση Συμπεριφοράς: Τα παιδιά μαθαίνουν μιμούμενα. Αν ακούν συχνά τους γονείς τους να φωνάζουν, να βρίζουν ή να μιλούν υποτιμητικά, είναι πολύ πιθανό να υιοθετήσουν και τα ίδια παρόμοιες συμπεριφορές στις δικές τους διαπροσωπικές σχέσεις. Αντίθετα, όταν οι γονείς χρησιμοποιούν ήρεμο τόνο, εκφράζουν τα συναισθήματά τους με σεβασμό και επιλύουν τις διαφορές τους εποικοδομητικά, δίνουν στα παιδιά τους πολύτιμα μαθήματα επικοινωνίας.

2. Ανάπτυξη Αυτοεκτίμησης: Τα λόγια μας μπορούν να χτίσουν ή να γκρεμίσουν την αυτοεκτίμηση ενός παιδιού. Φράσεις όπως "Είσαι άχρηστος/η" ή "Δεν κάνεις τίποτα σωστά" μπορούν να προκαλέσουν βαθιά συναισθηματικά τραύματα. Αντίθετα, η ενθάρρυνση, οι θετικές επιβεβαιώσεις και η αναγνώριση των προσπαθειών τους, ακόμα κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν μια υγιή αίσθηση του εαυτού τους και να πιστέψουν στις δυνάμεις τους.

3. Διαμόρφωση Αντιλήψεων: Ο τρόπος που μιλάμε για τους άλλους ανθρώπους, για τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες ή για δύσκολες καταστάσεις, διαμορφώνει τις αντιλήψεις και τις στάσεις των παιδιών. Αν εκφραζόμαστε με προκαταλήψεις, στερεότυπα ή αρνητισμό, μεταδίδουμε αυτές τις αντιλήψεις και στα παιδιά μας. Είναι σημαντικό να προάγουμε την ενσυναίσθηση, την ανεκτικότητα και την κριτική σκέψη μέσα από τα λόγια μας.

4. Δημιουργία Ασφαλούς Περιβάλλοντος: Όταν τα παιδιά ακούν συχνές εντάσεις, καυγάδες ή επικριτικά σχόλια μεταξύ των γονιών, αισθάνονται ανασφάλεια και άγχος. Ένα σπίτι όπου κυριαρχεί η ηρεμία, ο σεβασμός και η θετική επικοινωνία, παρέχει στα παιδιά το αίσθημα ασφάλειας που χρειάζονται για να αναπτυχθούν ψυχικά υγιή.

5. Εκμάθηση Λεξιλογίου και Επικοινωνιακών Δεξιοτήτων: Τα παιδιά μαθαίνουν νέες λέξεις και τρόπους έκφρασης ακούγοντας τους γύρω τους. Αν εκτιθέμεθα σε πλούσιο και ακριβές λεξιλόγιο, αν εξηγούμε τις έννοιες και ενθαρρύνουμε τον διάλογο, βοηθάμε τα παιδιά να αναπτύξουν τις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Σκεφτείτε πριν μιλήσετε: Ειδικά όταν είστε θυμωμένοι ή αγχωμένοι, πάρτε μια βαθιά ανάσα πριν αντιδράσετε λεκτικά.
• Χρησιμοποιήστε "εγώ" μηνύματα: Αντί να κατηγορείτε ("Εσύ πάντα κάνεις ακαταστασία"), εκφράστε πώς νιώθετε ("Νιώθω κουρασμένη όταν βλέπω τόση ακαταστασία").
• Επαινέστε τις προσπάθειες, όχι μόνο τα αποτελέσματα: Αναγνωρίστε την προσπάθεια και την πρόοδο, ακόμα κι αν το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο.
• Αποφύγετε τις γενικεύσεις και τις ταμπέλες: Φράσεις όπως "Είσαι τεμπέλης/α" είναι βλαβερές. Εστιάστε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά.
• Ζητήστε συγγνώμη όταν κάνετε λάθος: Δείχνει στα παιδιά ότι όλοι κάνουμε λάθη και ότι η συγγνώμη είναι σημαντική.
• Μιλήστε με σεβασμό για τους άλλους, ακόμα και όταν διαφωνείτε: Διδάξτε την αξία του σεβασμού στις διαφορετικές απόψεις.
• Δημιουργήστε ένα περιβάλλον ανοιχτής επικοινωνίας: Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους χωρίς φόβο κριτικής.

Η γλώσσα μας είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο. Ας τη χρησιμοποιήσουμε σοφά για να χτίσουμε γερές βάσεις για το μέλλον των παιδιών μας, καλλιεργώντας την αυτοπεποίθησή τους, την ενσυναίσθησή τους και την ικανότητά τους να επικοινωνούν υγιώς με τον κόσμο γύρω τους. Ας θυμόμαστε πάντα ότι τα μικρά αυτάκια ακούν και οι μικρές καρδιές αισθάνονται τα πάντα.

Στη ζωή είναι καλύτερο να έχεις λίγους φίλους και καλούς παρά πολλούς και να μην τους γνωρίζεις

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Για καλύτερη θέαση, μπορείτε να γυρίσετε το κινητό οριζόντια. 

Στην εποχή μας, την εποχή των social media και της φαινομενικής «συνδεσιμότητας», ο αριθμός των «φίλων» ή των «ακολούθων» μοιάζει για πολλούς να είναι ένα είδος ψηφιακού παράσημου. Μετράμε τις επαφές μας, εντυπωσιαζόμαστε από τους μεγάλους αριθμούς και, κάπου εκεί ανάμεσα στα likes και τα shares, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε την αληθινή ουσία της φιλίας. Όμως, καθώς τα χρόνια περνούν και οι εμπειρίες συσσωρεύονται, καταλήγω όλο και πιο σταθερά στο συμπέρασμα που συνοψίζει ο τίτλος αυτού του άρθρου: είναι απείρως καλύτερο να έχεις λίγους φίλους, αλλά αληθινούς και δοκιμασμένους, παρά έναν ατέλειωτο κατάλογο ονομάτων που ελάχιστα γνωρίζεις.

Τι σημαίνει, όμως, «καλός φίλος»; Για μένα, καλός φίλος είναι εκείνος ο άνθρωπος που στέκεται δίπλα σου όχι μόνο στις χαρές και τις επιτυχίες, αλλά κυρίως στις δυσκολίες και τις αποτυχίες. Είναι αυτός που θα χαρεί με την πρόοδό σου χωρίς ίχνος φθόνου, που θα σε ακούσει με ειλικρινές ενδιαφέρον όταν τον χρειάζεσαι, που θα σου πει την αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, γιατί νοιάζεται για σένα. Είναι ο άνθρωπος με τον οποίο μπορείς να είσαι ο εαυτός σου, χωρίς μάσκες και προσποιήσεις, και να νιώθεις απόλυτα αποδεκτός. Μια τέτοια σχέση δεν χτίζεται επιφανειακά. Απαιτεί χρόνο, αμοιβαία εμπιστοσύνη, κατανόηση και μια βαθιά, ψυχική σύνδεση.

Από την άλλη πλευρά, οι «πολλοί φίλοι» που δεν γνωρίζουμε πραγματικά είναι συχνά απλώς γνωριμίες, επιφανειακές επαφές που μπορεί να προσφέρουν μια πρόσκαιρη αίσθηση δημοφιλίας, αλλά σπάνια μπορούν να προσφέρουν την ουσιαστική στήριξη και την αίσθηση του ανήκειν που παρέχει η αληθινή φιλία. Πόσες φορές έχουμε δει ανθρώπους περιτριγυρισμένους από πλήθος, αλλά στην πραγματικότητα να νιώθουν απελπιστικά μόνοι; Η ποιότητα της σύνδεσης είναι αυτή που μετράει, όχι η ποσότητα των επαφών. Το να επενδύεις ψυχική ενέργεια και χρόνο σε δεκάδες επιφανειακές σχέσεις είναι σαν να προσπαθείς να γεμίσεις ένα ποτήρι με σταγόνες – μπορεί να φαίνεται γεμάτο από μακριά, αλλά στην πραγματικότητα είναι κενό ουσίας.

Η εμπειρία μου με έχει διδάξει ότι οι λίγοι και καλοί φίλοι είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός. Είναι το ασφαλές σου λιμάνι στις φουρτούνες της ζωής, οι άνθρωποι που θα σου δώσουν δύναμη όταν νιώθεις αδύναμος, που θα γιορτάσουν μαζί σου σαν να ήταν δική τους η επιτυχία. Με αυτούς τους λίγους, χτίζεις αναμνήσεις που αντέχουν στον χρόνο, μοιράζεσαι όνειρα και φόβους, και ξέρεις ότι, ό,τι κι αν συμβεί, δεν θα είσαι μόνος. Αυτή η βαθιά αίσθηση ασφάλειας και συντροφικότητας δεν μπορεί να αναπληρωθεί από κανέναν αριθμό επιφανειακών γνωριμιών.

Στην ελληνική κουλτούρα, η έννοια της «παρέας», της στενής ομάδας φίλων που μοιράζονται τα πάντα, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Και συνήθως, αυτή η αληθινή παρέα δεν είναι πολυπληθής. Είναι ένας μικρός, συμπαγής κύκλος ανθρώπων που έχουν χτίσει μεταξύ τους δεσμούς εμπιστοσύνης και αγάπης.

Ας μην παρασυρόμαστε, λοιπόν, από την ψευδαίσθηση των αριθμών. Ας επιλέξουμε συνειδητά να επενδύσουμε σε εκείνες τις λίγες, πολύτιμες ψυχές που μας καταλαβαίνουν, μας στηρίζουν και μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Γιατί στο τέλος της ημέρας, δεν είναι το πόσους «φίλους» έχεις που μετράει, αλλά το πόσοι από αυτούς είναι πραγματικά εκεί για σένα. Και πιστέψτε με, οι λίγοι και καλοί αξίζουν χίλιους επιφανειακούς γνωστούς.

Πέρα από τις ταμπέλες: Τα πλεονεκτήματα του να μην ανήκεις κάπου συγκεκριμένα

 Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Για καλύτερη θέαση, μπορείτε να γυρίσετε το κινητό οριζόντια. 

Ζούμε σε έναν κόσμο που συχνά μας ωθεί να ενταχθούμε, να βρούμε την «ομάδα» μας, να ορίσουμε την ταυτότητά μας μέσα από συλλογικότητες. Η ανθρώπινη φύση, άλλωστε, διψά για το «ανήκειν». Πολλές φορές, όμως, έχω αναρωτηθεί: μήπως η πραγματική ελευθερία και η αυθεντική κατανόηση του κόσμου κρύβονται ακριβώς στην άρνηση να φορέσουμε μια μοναδική, περιοριστική ταμπέλα; Κατά τη γνώμη μου, το να μην ανήκεις αποκλειστικά σε μια συγκεκριμένη ομάδα φέρει μαζί του ανεκτίμητα πλεονεκτήματα.

Πρώτα απ' όλα, υπάρχει το δώρο της απεριόριστης πνευματικής ελευθερίας. Όταν δεν δεσμεύεσαι από τις προκαθορισμένες θέσεις, τις ιδεολογίες ή τους «κανόνες» μιας ομάδας, ο νους σου είναι ελεύθερος να εξερευνήσει, να αμφισβητήσει, να συνθέσει. Μπορείς να αντλείς σοφία από παντού, να αξιολογείς κάθε άποψη με βάση τη λογική και την προσωπική σου κρίση, χωρίς την πίεση να «συμμορφωθείς» ή τον φόβο μήπως θεωρηθείς «αιρετικός» από τους ομοίους σου. Αυτή η ανεξαρτησία σκέψης είναι, πιστεύω, θεμελιώδης για την ανάπτυξη μιας οξυδερκούς και κριτικής αντίληψης.

Ένα άλλο τεράστιο πλεονέκτημα είναι η διεύρυνση των οριζόντων και η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Μη όντας ταυτισμένος απόλυτα με μία ομάδα, είσαι πιο ανοιχτός να συναναστραφείς και να κατανοήσεις ανθρώπους από κάθε λογής υπόβαθρο. Οι «άλλοι» δεν είναι πλέον μια απειλητική ή ακατανόητη μάζα, αλλά άτομα με τις δικές τους ιστορίες, τις δικές τους αλήθειες. Αυτή η πολύπλευρη έκθεση σε διαφορετικές οπτικές γωνίες σπάει τα στερεότυπα και χτίζει γέφυρες κατανόησης, επιτρέποντάς σου να δεις τον κόσμο σε όλη του την πολυπλοκότητα και όχι μέσα από το στενό πρίσμα μιας συγκεκριμένης ομαδικής ταυτότητας.

Επιπλέον, η μη ένταξη ενισχύει την αυθεντικότητα και την προσωπική εξέλιξη. Δεν χρειάζεται να «κουμπώσεις» τον εαυτό σου σε ένα προκατασκευασμένο καλούπι για να γίνεις αποδεκτός. Έχεις την ελευθερία να ανακαλύψεις ποιος πραγματικά είσαι, να αλλάξεις, να εξελιχθείς χωρίς να νιώθεις ότι προδίδεις κάποια «σημαία» ή ότι απομακρύνεσαι από την «ορθή πορεία» που υπαγορεύει η ομάδα. Η ταυτότητά σου γίνεται ένα δυναμικό, προσωπικό σου δημιούργημα, βασισμένο στις δικές σου εμπειρίες, αξίες και επιθυμίες.

Τέλος, το να στέκεσαι ανεξάρτητος σε βοηθά να αποφεύγεις την παγίδα της πόλωσης και των προκαταλήψεων που συχνά συνοδεύουν την τυφλή ομαδική πίστη. Η λογική του «εμείς εναντίον αυτών» χάνει τη δύναμή της όταν δεν αισθάνεσαι την ανάγκη να υπερασπιστείς πάση θυσία τη μία πλευρά. Μπορείς να εκτιμήσεις τα θετικά και να εντοπίσεις τα αρνητικά σε διάφορες προσεγγίσεις, προάγοντας τον διάλογο αντί για την αντιπαράθεση.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ζούμε σε πλήρη απομόνωση ή ότι η συλλογικότητα δεν έχει καμία αξία. Η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα με κοινούς στόχους μπορούν να είναι υπέροχα και παραγωγικά. Η διαφορά, κατά την άποψή μου, έγκειται στο να μην επιτρέψουμε σε μία ομάδα να ορίσει ολοκληρωτικά την ύπαρξή μας, να μην αφήσουμε την ταμπέλα να επισκιάσει τον άνθρωπο.

Το να είσαι «ανένταχτος» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι μόνος. Σημαίνει ότι επιλέγεις την ελευθερία να συνδέεσαι με πολλούς, διαφορετικούς τρόπους, να μαθαίνεις από όλους και, τελικά, να χαράζεις τον δικό σου, μοναδικό δρόμο. Και αυτή η ελευθερία, για μένα, είναι από τα πιο πολύτιμα δώρα της ζωής.