Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)
Τα παιδιά είναι σαν σφουγγάρια. Απορροφούν τα πάντα από το περιβάλλον τους, και κυρίως από τους ανθρώπους που εμπιστεύονται περισσότερο: τους γονείς τους. Ο τρόπος που μιλάμε μπροστά τους, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, ο τόνος της φωνής μας, ακόμα και οι εκφράσεις του προσώπου μας, έχουν τεράστια επίδραση στην ανάπτυξή τους, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο.
Πολλές φορές, μέσα στην ένταση της καθημερινότητας, μπορεί να μας ξεφύγουν λόγια νεύρων, επικριτικά σχόλια ή ακόμα και εκφράσεις που υποτιμούν τον εαυτό μας ή τους άλλους. Αυτές οι στιγμές, όσο αθώες κι αν φαντάζουν, χαράσσονται βαθιά στο μυαλό των παιδιών.
Ας δούμε λοιπόν γιατί είναι τόσο σημαντικό να προσέχουμε πώς μιλάμε μπροστά τους:
1. Μοντελοποίηση Συμπεριφοράς: Τα παιδιά μαθαίνουν μιμούμενα. Αν ακούν συχνά τους γονείς τους να φωνάζουν, να βρίζουν ή να μιλούν υποτιμητικά, είναι πολύ πιθανό να υιοθετήσουν και τα ίδια παρόμοιες συμπεριφορές στις δικές τους διαπροσωπικές σχέσεις. Αντίθετα, όταν οι γονείς χρησιμοποιούν ήρεμο τόνο, εκφράζουν τα συναισθήματά τους με σεβασμό και επιλύουν τις διαφορές τους εποικοδομητικά, δίνουν στα παιδιά τους πολύτιμα μαθήματα επικοινωνίας.
2. Ανάπτυξη Αυτοεκτίμησης: Τα λόγια μας μπορούν να χτίσουν ή να γκρεμίσουν την αυτοεκτίμηση ενός παιδιού. Φράσεις όπως "Είσαι άχρηστος/η" ή "Δεν κάνεις τίποτα σωστά" μπορούν να προκαλέσουν βαθιά συναισθηματικά τραύματα. Αντίθετα, η ενθάρρυνση, οι θετικές επιβεβαιώσεις και η αναγνώριση των προσπαθειών τους, ακόμα κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν μια υγιή αίσθηση του εαυτού τους και να πιστέψουν στις δυνάμεις τους.
3. Διαμόρφωση Αντιλήψεων: Ο τρόπος που μιλάμε για τους άλλους ανθρώπους, για τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες ή για δύσκολες καταστάσεις, διαμορφώνει τις αντιλήψεις και τις στάσεις των παιδιών. Αν εκφραζόμαστε με προκαταλήψεις, στερεότυπα ή αρνητισμό, μεταδίδουμε αυτές τις αντιλήψεις και στα παιδιά μας. Είναι σημαντικό να προάγουμε την ενσυναίσθηση, την ανεκτικότητα και την κριτική σκέψη μέσα από τα λόγια μας.
4. Δημιουργία Ασφαλούς Περιβάλλοντος: Όταν τα παιδιά ακούν συχνές εντάσεις, καυγάδες ή επικριτικά σχόλια μεταξύ των γονιών, αισθάνονται ανασφάλεια και άγχος. Ένα σπίτι όπου κυριαρχεί η ηρεμία, ο σεβασμός και η θετική επικοινωνία, παρέχει στα παιδιά το αίσθημα ασφάλειας που χρειάζονται για να αναπτυχθούν ψυχικά υγιή.
5. Εκμάθηση Λεξιλογίου και Επικοινωνιακών Δεξιοτήτων: Τα παιδιά μαθαίνουν νέες λέξεις και τρόπους έκφρασης ακούγοντας τους γύρω τους. Αν εκτιθέμεθα σε πλούσιο και ακριβές λεξιλόγιο, αν εξηγούμε τις έννοιες και ενθαρρύνουμε τον διάλογο, βοηθάμε τα παιδιά να αναπτύξουν τις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
- Σκεφτείτε πριν μιλήσετε: Ειδικά όταν είστε θυμωμένοι ή αγχωμένοι, πάρτε μια βαθιά ανάσα πριν αντιδράσετε λεκτικά.
- Χρησιμοποιήστε "εγώ" μηνύματα: Αντί να κατηγορείτε ("Εσύ πάντα κάνεις ακαταστασία"), εκφράστε πώς νιώθετε ("Νιώθω κουρασμένη όταν βλέπω τόση ακαταστασία").
- Επαινέστε τις προσπάθειες, όχι μόνο τα αποτελέσματα: Αναγνωρίστε την προσπάθεια και την πρόοδο, ακόμα κι αν το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο.
- Αποφύγετε τις γενικεύσεις και τις ταμπέλες: Φράσεις όπως "Είσαι τεμπέλης/α" είναι βλαβερές. Εστιάστε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά.
- Ζητήστε συγγνώμη όταν κάνετε λάθος: Δείχνει στα παιδιά ότι όλοι κάνουμε λάθη και ότι η συγγνώμη είναι σημαντική.
- Μιλήστε με σεβασμό για τους άλλους, ακόμα και όταν διαφωνείτε: Διδάξτε την αξία του σεβασμού στις διαφορετικές απόψεις.
- Δημιουργήστε ένα περιβάλλον ανοιχτής επικοινωνίας: Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους χωρίς φόβο κριτικής.
Η γλώσσα μας είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο. Ας τη χρησιμοποιήσουμε σοφά για να χτίσουμε γερές βάσεις για το μέλλον των παιδιών μας, καλλιεργώντας την αυτοπεποίθησή τους, την ενσυναίσθησή τους και την ικανότητά τους να επικοινωνούν υγιώς με τον κόσμο γύρω τους. Ας θυμόμαστε πάντα ότι τα μικρά αυτάκια ακούν και οι μικρές καρδιές αισθάνονται τα πάντα.
